------------------------

So pnggolaolaan o Miyaratiyaya igira a

Minitalingoma so Tiyoba

---------------------------------------------------------------------------------------

Igira a so Muslim na miyasogat a tiyoba nggolalan

ko kambobolawasan niyan, odi na so tamok iyan,

nganin san, na antonai taralbi a zowaan niyan sii

ko kapakanggogolalan niyan ko Islam?

So langowan a podi na rko Allah

Paganay ron:

So mga Tiyoba na tpng, nago tanda oto sa

kasosoat o Allah ko tao, sabap sa lagid siran o

bulong: Mapait, apiya pn i kapait iyan na

imbolong tano ko tao a khababayaan tano a

kabolongi ron – sa so Allah na iniropa niyan sa

mapiya. Sii ko saheeh hadeeth na miyatharo on:

“Sadn sa kala o balas na khaparoli ko kala a tpng.

Na igira a miyasowat so Allah ko mga tao na

pthupungan niyan siran. Na sadn sa tomarima

san na miyasowat iyan so Allah na sadn pman sa

di nyan tarimaan na miyaparoli nyan so morka o

Allah”, piyanothol i al-Tirmidhi (2396) ago si Ibn

Maajah (4031); miyatndo a hasan i al-Albani sii ko

Saheeh al-Tirmidhi.

So Tiyoba na mapiya ko miyaratiyaya sabap ko

balas rka nyan a pthimoon sa alongan a maori;

andamanayai di niyan kapiyai pkhiporo so

pangkatan nyan ka pkhada so dosa niyan? Pitharo

o Rasul (sallallahu alaihi wasallam): “Igira a

khababayaan o Allah so mapiya ko oripn niyan, na

pzambotn nyanon so kasiksaan nyan sa giya a

dunya, nago igira a khabayaan Niyan a matitimo

so kasiksaan nyan sabap ko mga dosa nyan na

khatalingomaan nyan sa alongan a maori”.

Piyanothol i al-Tirmidhi (2396); miyatndo a

saheeh i al-Albaani sii ko Saheeh al-Tirmidhi.

Pitharo i Hassan al-Basri (ikalimo o Allah): “Di niyo

pmbaomann so mga Tiyoba ago mga tiyoba a

pkhitalingoma, ka oba badn giyoto a di niyo

khababayaan na giyotowi kiyapakaapas, odi na

oba badn so khababayaan niyo na aya niyo dn

kabinasaan.

Pitharo i Al-Fadl ibn Sahl: “Adn a limo sii ko Tiyoba

na aya taralbi ko malantas e kapamimikiran na di

nyan pakalpasn, sabap sa mapphakada iyan so

mga dosa, pukhapadalm iyan so tao ko masa a

kapakakowa nyan sa balas nggolalan ko kazabar,

mapphakada iyan so kandarainon,

mapphakatadm iyan so to tao ko limo-on a kapiya

o kambobolawasan, sa pkhapokaw nyan so tao ko

kathawbat na makapphanikhasay mammgayan

sa sadqa.

Pkhisabap ko Tiyoba so kapphakakowa o

miyaratiyaya sa balas, sa dadn a kakhakowaa roo

a romowar ko kazabar, sa dadn a kapakazabar o

tao romowar sa kapakabagr o paratiyaya nyan

nago makabagr so tindg iyan.

Tanodan, so katharo o Rasul (sallallahu alaihi

wasallam): “Sayana ko mapiya so btad o

miyaratiyaya, sabap sa so kaoyag oyag iyan na

langon dn mapiya, sii bo aya ppnto-a ko

miyamaratiyaya. Sa igira a mapiya a pkhaolaola

na pphanalamat ko Allah na giyotowi mapiya

rkanyan. Igira pman a marata a miyaolaola na gii

nyan thindgan na zasabar dn, na giyotowi mapiya

rkanyan”. (piyanothol i Muslim, 2999).

Na igira miyakatana so Tiyoba sii ko Muslim, na

taralbi a tharoon nyan “Inna Lillaahi wa inna ilayhi

raaji’oon (Mataa a rk tano o Allah na ron tano bo

pagndod), na tharo nyan a giyanan a dua’a a

miya aloy a phoon ko Rasul (sallallahu alaihi

wasallam).

Sayana ko mapiya a giya ngkoto a masa a so tao

na gii mbalingan ko Kadnan nyan nago sasabotn

nyan a so bo so Allah i thatandingan ko kapipiya

ginawa ago kambaoman. Sayana ko mapiya giya

ngkoto a kathagodaya ko oriyano langon a

kasopiit. Pitharo o Allah (pd ko maana nyan):

“…ogaid na sampayn ka so kapipiya ginawa ko

mga as-Saabiroon (mga sasabar, mga

papantang).

“A siran na igira a miyasogat siran a tiyoba: Na

tharoon iran a: "Mataan! a skami na kapaar o

Allah, go mataan! a skami na Ron kami

phakandod:" 2:156

“Siran man i kiyapatotan ko manga maap a

phoon ko Kadnan iran, ago limo, go siran man na

siran i miyamakakdg ko ontol.” 2:157

Piyanothol i Muslim (918) a so Umm Salamah

(miyasowaton so Allah) a pitharo iyan: Miyan’g

akn so Rasul (sallallahu alaihi wasallam) a pitharo

iyan: “Dadn a Muslim a igira a tiniyoba na tharoon

niyan a - “Inna Lillaahi wa inna ilayhi raaji’oon

(Mataa a rk tano o Allah na ron tano bo pagndod).

Ya Allah, balas ingka rakn aya sa mapiya nago

sambii ngka rakn sa mas mapiya” – ogaid na so

Allah na zambian nyan oto sa mas mapiya.

Pitharo iyan (Umm Salamah): Gwani ko mawafat

si Abu Salamah, na pitharo akn: antawaa i

miyakapiyapiya ko mga Muslim a di so Abu

Salamah, a skanyani pagampaganay a mangopd

ko hijrah o Rasul (sallallahu alaihi wasallam)? Sa

pitharo akn, so Allah na siyambian nyan rakn sa

aya inisambi iyanon na so Rasul (sallallahu alaihi

wasallam).

Ikadowa:

Opama ko so tao na pamimikirann nyan oto igira

a minitalingomawn so Tiyoba na puphakakhap

rkanyan so misasaolay ron.

Sii ko kababantogan a kitab a Zaad al-Ma’aad

(4/189-195), si Ibn al-Qayyim na miyakapira nyan

maaloy, pdon angkaya phakatalingoma:

1- Opama ko pagilaya o tao a giya ngkotowa

miyakatalingomawn a Tiyoba, na pkhitaks iyan

oto ko lagido minitalingomawn a miyauna odi na

mas mapiya, sa o masabar skanyan na tarimaan

nyan oto, na miyakatimo skanyan sa pira takp a

kapiya nyan a di so miyadaon ko Tiyoba, sa o sii

pn sa kabaya o Allah na mas mala pn a Tiyoba a

ithana iyan.

2- So Tiyoba a katotong na di mapnggdagda

opama ka badn phamimikirana o kiyasakitanon.

Pakapangilay ilaya ngka sa mbalabala sa takilidan

nyan ka langon dn Tiyoba, langon dn kaada-i,

langon dn tipngan o Allah, mlagilagid dn so da

nyan makowa so mapiya nago so aya miyaparoli

nyan na di nyan khababayaan. So kambaoman sii

sa giya ngkaya a dunya na lagido taginupn, odi

na lagido along-along. O singa ka sa maito na

phakaotantang ka gomoraok, na o mapipiya

ginawa ngka ko salongan na kambaoman ko

tnday a kaphagin’tao, na o kalolombokan ka so

mapiya sa di bo phanga-athay na sabnar a

minipligt rka ko tinday a kaphagin’tao. Dadn a

gawii a kasosonor a ba da a kambaomanon. Si Ibn

Mas’ood (miyasowaton so Allah) na pitharo iyan:

So langon a masa o kasosonor na adn a

kambaomanon, nago dadn a walay a masonor a

ba da a kambaomanon. Nago pitharo i Ibn Sireen:

Dadn a kasosonor a ba di katondogi sa

kambaoman.

3- Tanodan, ka so kapkhalk (kasasawan) na di

nyan maphakada so Tiyoba, ka ba nyan dn

mapphakalabaw.

4- Tanodan, ka so kalpasa ko balas o kasabar,

kasangkop, a limo ago toroan o Allah a ipmbgay

nyan a ipmbalas iyan ko mga sasabar ago so gii

ron mbalingan ko katharowa nyanon sa “Inna

Lillaahi wa inna ilayhi raaji’oon (Mataa a rk tano o

Allah na ron tano bo pagndod), na masakit a di so

Tiyoba.

5- Tanodan, ka so kapkhalk (kasasawan) na

pphakapiya ginawa o rido-ay, na gii nyan

mapakamboko so mga bolayoka: pkhabowat iyan

so rarangit o Allah na pkhabowat so kasosonor o

shaytan; pkhabinasa nyan so balas na

mapphakalobay nyan so tindg. Opama ko

skanyan na masabar, na manamar a masowat

iyan so Allah, pakapiyaan nyan a ginawa o

bolayoka iyan, nago pakambokoon nyan so

ridoay, sa pangoyatan nyan so mga pagariya iyan

ko kapphnudi kiran ko onaan o da iranon

kapangoyati, na giyayai mabagr a tindg a tanda o

miyakapiyapiya – kunaba a giya ngkotowa a

pphan’ngln nyan a bontal iyan, prrditn nyan a

nditarn nyan, kazingayowa ko kapatay, nago da

nyan kasorotn a giya ngkoto a okoranon o Allah.

6- Tanodan, ka aya onga o kazabar nago

kazinganina ko ikasosowat o Allah na kasosonor

ago pira takp a khaparoli nyan adi sa ba nyan

tatangana so miyada on. Kiyasokodan rkanyan so

“walay nyan sa sorga” a pmbalayn rkanyan a

balas o kiyabantoga nyan ko Tohan nyan nago so

kiyambalingan nyanon a inaloy nyan so “Inna

Lillaahi wa inna ilayhi raaji’oon (Mataa a rk tano o

Allah na ron tano bo pagndod). Na pamili skanyan

o andai mala sa giya a dowa a Tiyoba: Tiyoba sa

giya a dunya odi na Tiyoba ko kiyapapason a

walay nyan sa sorga a ron kakal. Sii ko al-Tirmidhi

na miyapanotholon a marfoo’: “Sii sa alongan a

maori na so mga tao na gii iran ndingandingan’n

ba bo so mga kobal iran na pangabatnon a

gonting ko katatgo iran sa dunya, amay ko mailay

iran so balas a mapiya o pkhaTiyobaan” sakatao

mga salaf na gii nyan tharoon: O da bo so Tiyoba

sa giya ngkaya a dunya na phakaoma tano sa

alongan a maori a ma-apay (malalapis) tano.

7- Tanodan, ka Skanyan a puphan’png na Tanto

dn Malantas nago Makalimo’on, kalokalo na

mababantobantog tano Skanyan – di nyan

phakatanaan so Tiyoba ba nyan mbinasaa, odi na

pakambaoman’n nyan, odi na pagimasadn nyan,

ka aya mataan a bnar na tipngan nyan ko

kasabar, katarima nago so paratiyaya nyan; ka

anyan Iyan man’g so dua’a ago so pangni, ka an

Iyan mailay antaa e puphangangarunganon a

ginawa, puphagapason, phrondanon,

puphamangni ron.

8- Tanodan, ka o da bo so mga tpng ago mga

ringasa sa giya ngkaya a dunya, na so tao na

khatagowan sa kibr, sarig sa ginawa nyan, sa

lagido Fir’awn nago phakatgas a puso iyan taman

sa mbaloy a kabinasaan nyan sii sa a dunya ago

sa alongan a maori. Tanda oto sa limo o

Masalinggagao a ipthpng iyan ko tao ko omani

masa na ipmbolong iyan so tiyoba ka an skanyan

masiyap ko lagid anan a mga pnaiyakit, mabaloy

skanyan a somasangkop, a mapakada iyan so

langon a phakatolod rkanyan ko kabinasaan.

Miyasotisoti Skanyan a Allah a Masalinggagao a

ipkhalimo tano nyan sabap ko tpng iyan, sa lagido

kiyatharowa Niyanon:

So Allah na ipkhalimo tano nyan apiya pn

nggolalan sa kasopiit o Tiyoba, nago so Allah na

pthpngan niyan so pagtao igira a ikhalimo iyan.

9- Tanodan, a so kasopiit o kaphagin’tao sa giya

ngkaya a dunya na nesisita ini ko kamis a alongan

a maori, ka so Allah na gii nyan pakazambiin

angkanan a dowa. Lagid iyan mambo a sadn sa

kamis o dunya na nesisita dn a kasopiit iyan sa

alongan a maori. Na thomo pman aki sa kasopiit a

magaan bo komlas a di so rantang a sonor a

kapipiya ginawa. Na amay ka di rakano pn aya

makarayag, na pamimikirano niyo so katharo o

Rasul (sallallahu alaihi wasallam): “So Sorga na

malilibt a kasopiit, na so naraka na malilibt a baya

a ginawa”.

Ikatlo:

Sii ko pithibarangan a masa, opama ka so tao na

di niyan pakathagorarn sa ginawa niyan so

kinatanaon o Tiyoba, na ino pn oto ka kiyasabotan

niyan a limo nago pammgayan, sa knaba tpng.

So mala a Ulama o Islam [a si Ibn Taymiyyah]

(ikalimo o Allah) na pitharo iyan: So Tiyoba a

mapakapagndod ka niyan ko Allah na thomo a di

so limo a maphakalipat ka niyan ko tadntadm ko

Allah”.

Pitharo e Sufyaan: Sadn sa ipkhagwad o tao na

mapakay mas mapiya rkanyan, sabap sa sadn sa

ipkhagwad iyan na pkhasabapan sa

kapphananangoran niyan ko Allah, sakamaoto

mambo a sadn sa pkhababayaan niyan na

khapakay mbaloy skanyanon a madarainon.

Si Ibn Taymiyyah (ikalimo o Allah) na aya

tatangkapan niyan ko kiyalaboso awn o mga

ridoay niyan na limo.

Pitharo i Ibn al-Qayyim: Miyakaisa alongan na

pitharo iyan (si Ibn Taymiyyah) rakn: “Antonaa dn

i zowaan o mga ridoay akn? So kasorgaan akn na

sisii sa puso akn, apiya anda ko zong na pd akn

na di ako niyan dn mblagn. O makalaboso ako na

miyatayod akn so simba kn ko Allah, o matay ako

na miyashahid ako, na o paka awaa ako ko ingd

akn na aya kn dn gii kaplayalayag (kaphapasyo).

Gii niyan tharoon ko masa a kakakalaboso niyan:

Opama bo ko mapno a bolawan giyangkaya a

tago o kalaboso na di nyan dn kalawanan so

panginsokor sa giya a limo rakn. Odi na gii nyan

tharoon: Didn kalawanan so balas a kapiya o

miyaprarad iyan rakn.

Sii ko kiyalaboso niyan, gii nyan tharoon igira a

somosojud: “Ya Allah, tabangi ako ngka sa

katatadmi ko Rka, kapphanalamati ko Rka, nago

so kapkhasimba ako Rka. MashaAllah. Miyakaisa a

alongan na pitharo iyan rakn (si Ibn al-Qayyim):

Aya man a pkhakalaboso na so tao a pkha awat a

puso iyan ko Tohan niyan, nago aya titho a

makakalaboso na so madadakp o nafsu hawa

iyan. Gwani ko makasold sa kalaboso na inadap

iyan so mga klb iyan sa iilayn niyan: “Na katagoan

so lt iran sa kota a adn a pinto iyan, so sold iyan

na madadalm on so limo, na so liyo niyan na

mapapantag skaniyan o siksa! 57:13”. Katawan o

Allah ka dadn a miyailay akn a sakatao bo a ba

niyan kalawani sa kapantang, apiya pn

masasangat iyan so pimbarang a mar’gn, da a

kasibisibyan nago kasisikotan skanyan, inangin a

sii ko kiyakalaboso niyan nago kiyaromasay niyan

na tanto dn a ipakapipiya ginawa niyan, itatapi

iyan dn, tanto dn a mapantang nago mala i

pangkinsokor. Khailay ngka dn sa bontaol iyan a

giya ngkoto a kasosonor nago kapakapipiya ginwa

nyan. Igira a miyawan kami ka lagido adn a

phakatana a Tiyoba a dadn a khasongowan ami,

na ron kami somong, na sadn sa kailay ami ron a

man’g ami so sowara niyan na mada so langon a

maggdam ami kalk na kasambian sa kalintad,

katgas, kapanamar nago katagoi rkami sa bagr.

Miyasotisoti Skanyan a Isa-isa a piyaki ilay Nyan ko

oripn Niyan so sorga Iyan ko onaan o da iran pn

kapakathoona, nago likaan Nyan kiran so mga

paitao ko kpapadalm iran sa giya ngkaya a dunya

o panikhasay ko kanggalbk, na giyotowi sabap a

pd ko mga pakhamokamotan o sorga na

misampay kiran, na pukhabaloy siran

mbabayorantang a sadn sa bagr iran na nggaston

iranon sa pagorad oradan iran.

Sii ko Al-Waabil al-Sayyib (p. 110).

So pnggolaolaan o Miyaratiyaya igira a

Minitalingoma so Tiyoba