osayan ko kapag haqiqah ko wata a mingimbawata

ﺑﺴﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ PAMKASAN Dapn makatalingoma so Muahammad (S) na andang dn a galbk o mga arab so kapagaqeeqah a giyanan so kapsombalii iran sa mga ayam ko inimbabawata a mga wata iran, na sii ko oriyan a kiyanabi o Muhammad (S) na da niyan dn Saparn ko mga Arab so kapagaqeeqah ka inayonan iyan siranon, na ogaid na inipang’ndao niyan kiran so ontol a kipnggolalan non. TONAI MAANA A AQEEQAH? So Aqeeqah na Arabic term a ipmbtho ko ayam a sombaliin ko gawii a kapagopawi ko ulo o wata a inimbawata. KALBIHAN O AQEEQAH Aya pd a Kalbihan o Aqeeqah na pd a pkhasabapan sa kakhasapaata o wata san ko mbala a Loks iyan. ﻗﺎﻝ ﺍﻹﻣﺎﻡ ﺃﺣﻤﺪ " :ﺃﻧﻪ ﺇﺫﺍ ﻟﻢ ﻳﻌﻖ ﻋﻨﻪ ﻟﻢ ﻳﺸﻔﻊ ﻓﻲ ﻭﺍﻟﺪﻳﻪ ﻳﻮﻡ ﺍﻟﻘﻴﺎﻣﺔ". ﺍﻫـ Pitharo o Imam Ahmad: “amayka di kapagaqeeqa-an so tao na di niyan khasapa-at so mbala a Loks iyan sa alongan a Mauri.” KOKOMAN O AQEEQAH Aya kokoman o Aqeeqah na Sunnah Muakkadah sii ko madhab tano a Shafi’i. Sadn sa tao a ska niyan i giinggasto ko wata ka datar o Ama iyan na Sunnah a ska niyan i makanggasto a poon ko tamok iyan a para ikowa sa ayam a Aqeeqah o wata a inimbawata. Knaba sii plbata ko tamok o wata so pnggasto-on ko aqeeqah niyan ka sii plbta ko tamok o tao a aya ginggasto ko wata . Aya dalil na: ﻋﻦ ﻋﺎﺋﺸﺔ ﺭﺿﻲ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻬﺎ " : ﺃﻣﺮﻧﺎ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺃﻥ ﻧﻌﻖ ﻋﻦ ﺍﻟﺠﺎﺭﻳﺔ ﺷﺎﺓ ﻭﻋﻦ ﺍﻟﻐﻼﻡ ﺷﺎﺗﻴﻦ". ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺘﺮﻣﺬﻱ Miyakathitayan ko Aisha (Radhiallahu anha): “inisogo rkami o Nabi (S) a kasombalii ami ko wata a babay sa satimana kambing a aqeeqah niyan, na so mama a wata na dowa timan a kambing.” Piyanothol o Imam Tirmidhi. ﻗﺎﻝ ﺍﻹﻣﺎﻡ ﺍﻟﻨﻮﻭﻱ ﺍﻟﺸﺎﻓﻌﻲ " :ﺍﻟﺴﻨﺔ ﺃﻥ ﻳﻌﻖ ﻋﻦ ﺍﻟﻐﻼﻡ ﺷﺎﺗﺎﻥ ﻭﻋﻦ ﺍﻟﺠﺎﺭﻳﺔ ﺷﺎﺓ ، ﻓﺈﻥ ﻋﻖ ﻋﻦ ﺍﻟﻐﻼﻡ ﺷﺎﺓ ﺣﺼﻞ ﺃﺻﻞ ﺍﻟﺴﻨﺔ". ﺍﻫـ Pitharo o Imam Nawawi Al-Shafi’i: “Aya Sunnah (a malai balas) na so kapagaqeeqai ko mama a wata sa dowa timan a kambing, na so babay a wata na satiman a kambing. na opama ka aya bo a inipagaqeeqa o tao ko mama a wata na sasatiman a kambing na miyakowa niyan dn so Sunnah.” Commentary: Aya siyabot san na sii ko madhab a Shafi’i na khapakay so kapagaqeeqai ko mama a wata sa satiman a kambing, na ogaid na aya makallbi a malai balas na dowa timan a kambing a aqeeqah o mama a wata. So mipantag ko kambal (twin) a wata a miyakaisaisa a kinikaogatn kiran o ina iran na aya kokoman iyan na dowa timan i Aqeedah ka sabap ko dowa katao a manosiya. Opama ko dowa ka tao a mga mama na aya aqeeqah iran na pat timan a kambing, na opama ko mama ago babay na aya aqeeqah iran na tlo a kambing ka dowa timan a kambing ko mama na isa a kambing ko babay, na opama ko dowa ka tao a babay na aya aqeeqah iran na dowa timan a kambing. MGA SHARAT O AQEEQAH Paganay a Sharat na Kailangan na aya masombali a Aqeeqah na poon sa “An’aam” a giyanan so unta odi na Sapi odi na Karabao odi na Kambing. Di khapakay a ipagaqeeqa so salakaw sa miyanga-aaloy anan a datar o saladng odi na manok odi na Rabbit odi na sda, ka Sadn sa tao a aya balowin iyan a Aqeeqah niyan na saladng odi na Manok odi na Rabit odi na Sda na di Sah so Aqeeqah niyan!. So unta na khapakay a ipagaqeeqah o pito katao a manosiya, na sakamauto mambo so Sapi odi na Karabaw na khapakay a mipagaqeeqah o pito ka tao a manosiya, na so Kambing na isaisa a manosiya a kaphagaqeeqa anon. aya ibarat iyan na opama ka pito ka tao a mga babay na khapakay a mipagaqeeqa iran so Satiman a Sapi odi na Karabao, na o kasaogi siran sa mama na aya aqeeqah niyan na timbang a dowa a babay, sa aya ibarat iyan na sakatao mama na Lima ka tao a babay na miphagaqeeqa iran so satiman a sapi odi na karabao. Aya pinaka malai balas a aqeeqah o sakatao a manosiya (opama mambo ka khagaga niyan) na unta ka sabap ko malai sapo na madakl a phakakanon, na tomalondogon sa Balas so Sapi ago so Karabaw, na go bo so kambing. So mama a aya inipaghaqeeqa niyan na dowa timan a kambing odi na so babay a aya inipagaqeeqa niyan na satiman a kambing na mauuna sa Balas adiso isa ko pito katao a manosiya a mitompotompok ko satiman dn a unta odi na satiman dn a Sapi odi na satiman a Karabaw. So mipantag ko warna o Ayam a para sa aqeeqah na aya makallbi a ayam na Maputi i warna, na tomalondogon sa kalbihan so ayam a Binaning, na oda a binaning na so Mariga, na oda a mariga na so palang, na oda a palang na so Maitm i warna. Note: So mama a ayam ago so babay a ayam na mlagid a palaya khapakay sa Aqeeqah. Aya dalil na: ﺣﺪﻳﺚ ﺃﻡ ﻛﺮﺯ ﺭﺿﻲ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻬﺎ ﻭﻓﻴﻪ ﺳﻤﻌﺖ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻳﻘﻮﻝ" :ﻋﻦ ﺍﻟﻐﻼﻡ ﺷﺎﺗﺎﻥ ﻭﻋﻦ ﺍﻷﻧﺜﻰ ﻭﺍﺣﺪﺓ ﻻ ﻳﻀﺮﻛﻢ ﺫﻛﺮﺍﻧﺎ ﻛﻦ ﺃﻡ ﺇﻧﺎﺛﺎ". Miyakathitayan ko Ummu Kurz (Radhiyallahu anha): miyan’g akn so Rasoolullah (s) a diiniyan githaro-on: “Aya aqeeqah o mama a wata na dowa timan a kambing, na so babay a wata na isa a kambing, na mlgaid so mama a kambing antaa ka babay a kambing na palaya dn miphagaqeeqa.” Ikadowa a Sharat na opama ko aya sombaliin a aqeeqah na unta na kailangan na inisampay so idad o unta sa lima ragon, ka sadn sa magaqeeqa sa unta ada sampayin so idad iyan sa lima ragon na di Sah so Aqeeqah niyan!. na opama ko sapi odi na karabaw odi na kambing a iphagaqeeqah na kailangan na inisampay so idad iyan sa Dowa ragon, ka sadn sa magaqeeqa sa sapi odi na karabaw odi na kambing a dapn sampain so idad iyan sa dowa ragon na di Sah so Aqeeqah niyan!. Ikatlo a Sharat na kailangan na so Ayam a sombaliin a para sa aqeeqah na da ayb iyan a mala. Aya maana niyan na di khapakay a ipagaqeeqa so ayam a tomatanda ko bago niyan a kasasakit iyan, ago so ayam a Bota odi na pisk a sasabala i mata, ago so ayam a maiilay ko lawas iyan a kapapagtiyaon, ago so ayam a pmbthang’n, ago so ayam a timpang i kalalakaw, ago so ayam a di tarotop i tangila odi na di tarotop i panga. Ikapat a Sharat na kailangan so kapniyat o tao sii dn ko kasombalia niyan ko ayam, sa aya pniyatn iyan sa kapagilila niyanon na Aqeeqah i Pulan a para sowasowat ko Allah, ka odi anan mapniyat o tao a sumiyumbali sii ko kapagilila niyan ko Ayam na di Sah so Aqeeqah ka mini- itong badn sa Lagid o khakalilid a ayam a Siyumbali a knaba Para sa Aqeeqah. ORAS O AQEEQAH Anda dn i kablag o wata ko tiyan o ina iyan na mlagid o miyaoyag anta aka da maoyag na miyapakay dn so kapagaqeeqa iron. na taman dn oto ko di kabaligi ko wata na sii sunnah ko tao a diyon ginggasto a kipagaqeeqa-an iyanon. ﻗﺎﻝ ﺍﻟـﻨـﻮﻭﻱ ﺍﻟﺸﺎﻓﻌﻲ ": ﻟﻮ ﻣـﺎﺕ ﺍﻟـﻤﻮﻟﻮﺩ ﻗﺒﻞ ﺍﻟﻴﻮﻡ ﺍﻟﺴﺎﺑﻊ ﺍﺳﺘﺤﺐ ﺍﻟﻌﻘﻴﻘﺔ ﻋﻨﺪﻧﺎ." ﺍﻫـ Pitharo o Imam Nawawi Al-Shafi’i: “opama ko so wata a inimbawata na miyawapat ko da niyan pn kapito gawii na Sunnah so Kapagaqeeqai ron sii ko tindg ami a mga shafi’i.” Na opama ka dadn kapagaqeeqai so wata ka ramig miyakala ka kiyabaligan dn na daon dn minggolalan so aqeeqah na khapakay a ska niyan dn i magaqeeqa sa ginawa niyan, ogayd na aya miyakalalai balas a gawii a kapagaqeeqah a ron iphantag a kasombalia ko ayam a Aqeeqah o wata na sii ko ika pito gawii ko kinimbawata-anon. aya ibarat iyan na opama ko aya kinimbawata-an ko wata na sii ko kadadaondaw ko gawii a jama-at na aya mambo a kasombalia ko ayam a para ko Aqeeqah niyan na sii ko gawii a Khamis. ﻋﻦ ﻋﺎﺋﺸﺔ ﺭﺿﻲ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻬﺎ ﻗﺎﻟﺖ" : ﻋﻖ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻋﻦ ﺍﻟﺤﺴﻦ ﻭﺍﻟﺤﺴﻴﻦ ﻳﻮﻡ ﺍﻟﺴﺎﺑﻊ ﻭﺳﻤﺎﻫﻤﺎ ﻭﺃﻣﺮ ﺃﻥ ﻳﻤﺎﻁ ﻋﻦ ﺭﺅﻭﺳﻬﻤﺎ ﺍﻷﺫﻯ ". ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺒﻴﻬﻘﻲ ﺑﺈﺳﻨﺎﺩ ﺣﺴﻦ. ﻋﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺳﻴﺮﻳﻦ ﻗﺎﻝ : ﺇﻥ ﻟﻢ ﻳﻜﻦ ﺍﻷﺫﻯ ﺣﻠﻖ ﺍﻟﺮﺃﺱ ﻓﻼ ﺃﺩﺭﻱ ﻣﺎ ﻫﻮ ؟! Miyakathitayan ko Aisha (Radhiallahu anha), pitharo iyan: “piyagaqeeqa-an o Rasoolullah (s) so Hasan ago so Husain sii ko ikapito gawii a kinimbawata-an ko omani isa kiran a dowa, go bithowan iyan siran sa mga ngaran, go inisogo o Nabi a kaopawi ko mga ulo iran.” Piyanothol o Imam Al-bayhaqi. Commentary: Aya maana a hadith anan na so Hasan na aya kiyapagaqeeqa iron o Nabi na sii ko ikapito gawii a kinimbawata-anon, na so mambo so Husain na aya kiyapagaqeeqa iron o Nabi na sii ko ikapito gawii a kinimbawata-anon. aya thanodan tano san na knaba siran kambal (twin) aba miyakaisaisa a kinimbawata-an kiran o Fatimah, ka aya pingkatan iran sa idad a dowa na kokoma saragon, ka so Hasan i kaka na ari niyan so Al-Husain. Aya kinimbawata-an ko Hasan na sii ko 15th ko Ramadan a ragon a ikatlo ko Hijri. Na so Husain na aya kinimbawata-anon na sii ko 3rd ko Sha’ban a ragon a ikapat ko Hijri. Opama ko adn a sabap a da kapagaqeeqai o tao ko wata sii ko ikapito gawii a kinimbawata- anon ka sabap ko adn a odiyor iyan ka daa kapapantagan a khilotang iyan sa ayam a para aqeeqah o wata na khapakay a ta’alikn iyan sii ko ikadowa ka pito gawii, odi na sii ko ikatlo ka pito gawii, ago khapakay pn ko apiya antonaa dn a gawii ka sii anan dipindi ko kasosorot o manosiya. ﻗﺎﻝ ﺍﻹﻣﺎﻡ ﺍﻟﻨﻮﻭﻱ ﺍﻟﺸﺎﻓﻌﻲ " : ﻣﺬﻫﺒﻨﺎ ﺃﻥ ﺍﻟﻌﻘﻴﻘﺔ ﻻ ﺗﻔﻮﺕ ﺑﺘﺄﺧﻴﺮﻫﺎ ﻋﻦ ﺍﻟﻴﻮﻡ ﺍﻟﺴﺎﺑﻊ ﻭﺑﻪ ﻗﺎﻝ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺍﻟﻌﻠﻤﺎﺀ ﻣﻨﻬﻢ ﻋﺎﺋﺸﺔ ﻭﻋﻄﺎﺀ ﻭﺇﺳﺤﺎﻕ ". Pitharo o Imam Nawawi Al-Shafi’i: “Aya madhab ami (a mga Shafi’i) na khapakay so kapagaqeeqa sa apiya pn miyalpas so isaka pito gawii a kinimbawataan ko wata. giyanani tindg o kadaklan ko mga ulama a datar o Aisha, go so Atta ago so Is-haq.” Na opama ka miyakala dn so wata ka riyaot dn a kirbalig na dadn kapagaqeeqai na khapakay a ska niyan dn i magaqeeqa sa ginawa niyan, ka aya dalil anan na so Nabi (S) na piyagaqeeqa-an iyan a ginawa niyan ko oriyan o kiyanabi niyan. ﻋﻦ ﺃﻧﺲ " :ﺃﻥ ﺍﻟﻨﺒﻲ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻋﻖ ﻋﻦ ﻧﻔﺴﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﻟﻨﺒﻮﺓ". ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺒﻴﻬﻘﻲ ﻭ ﻋﺒﺪ ﺍﻟﺮﺯﺍﻕ. ﻭﻗﺎﻝ ﺍﻟﺤﺎﻓﻆ ﺃﺑﻮ ﺯﺭﻋﺔ ﺍﻟﻌﺮﺍﻗﻲ : ﻟﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﻻ ﺑﺄﺱ ﺑﻬﺎ. ﻭﻗﺎﻝ ﺍﻟﻬﻴﺜﻤﻲ :] ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺒﺰﺍﺭ ﻭﺍﻟﻄﺒﺮﺍﻧﻲ ﻓﻲ ﺍﻷﻭﺳﻂ ﻭﺭﺟﺎﻝ ﺍﻟﻄﺒﺮﺍﻧﻲ ﺭﺟﺎﻝ ﺍﻟﺼﺤﻴﺢ ﺧﻼ ﺍﻟﻬﻴﺜﻢ ﺑﻦ ﺟﻤﻴﻞ ﻭﻫﻮ ﺛﻘﺔ ﻭﺷﻴﺦ ﺍﻟﻄﺒﺮﺍﻧﻲ ﺃﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮﺩ ﺍﻟﺨﻴﺎﻁ ﺍﻟﻤﻘﺪﺳﻲ ﻟﻴﺲ ﻫﻮ ﻓﻲ ﺍﻟﻤﻴﺰﺍﻥ [ ﻭﻗﺪ ﺻﺤﺢ ﺍﻟﺸﻴﺦ ﺍﻷﻟﺒﺎﻧﻲ ﺍﻟﺤﺪﻳﺚ ﻓﻲ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺍﻷﺣﺎﺩﻳﺚ ﺍﻟﺼﺤﻴﺤﺔ ﺍﻟﺤﺪﻳﺚ ﺭﻗﻢ .2726 Miyakathitayan ko Anas: “mata-ana so Nabi (S) na piyagaqeeqa-an iyan a ginawa niyan ko oriyan o kiyanabi niyan.” piyanothol o Imam Al-Bayhaqi. ﻋﻦ ﺍﻟﺤﺴـﻦ ﺍﻟﺒﺼﺮﻱ ﻗـﺎﻝ :] ﺇﺫﺍ ﻟﻢ ﻳﻌﻖ ﻋﻨﻚ ﻓﻌﻖ ﻋﻦ ﻧﻔﺴﻚ ﻭﺇﻥ ﻛﻨﺖ ﺭﺟﻼ [. ﺍﻫـ ﺷﺮﺡ ﺍﻟﺴﻨﺔ Pitharo o Imam Al-Hasanul Basri: “Opama ko dadn a tao aba ka niyan minipagaqeeqa na ska dn i pagaqeeqa sa ginawa nga sa apiya pn miyakala kadn.” ﻭﻗﺎﻝ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺳﻴﺮﻳﻦ :] ﻋﻘﻘﺖ ﻋﻦ ﻧﻔﺴﻲ ﺑﺒﺨﺘﻴﺔ ﺑﻌﺪ ﺃﻥ ﻛﻨﺖ ﺭﺟﻼ [ . ﺍﻫـ ﺷﺮﺡ ﺍﻟﺴﻨﺔ Pitharo o Muhammad Bin Seereen: “piyagaqeeqa-an akn a ginawa ko sa unta sii ko kiyapakala akn dn.” So kasombalia ko ayam a para sa Aqeeqah na mapapakay ko apiya antonaa dn a oras ko mababasa a gawii, ago kapakay a aya kasombalia ko ayam a para aqeeqah na gagawii, na ogaid na aya Sunnah a oras a malai balas a kasombalia ko ayam a para aqeeqah na sii ko kasbang o Alongan sii ko kapipita. TONAI SUNNAH A MBATIYA-AN O SUMBALI KO AYAM A PARA SA AQEEQAH? Aya Sunnah a mbatiya-an o tao sii ko kasombalia niyan ko Ayam a para Aqeeqah na: ﺑﺴﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﻭ ﺍﻟﻠﻪ ﺃﻛﺒﺮ ﺃﻟﻠﻬﻢ ﻟﻚ ﻭ ﺇﻟﻴﻚ ﺃﻟﻠﻬﻢ ﻫﺬﻩ ﻋﻘﻴﻘﺔ ﻓﻼﻥ Bismillahi wallahu akbar, Allahumma Laka wa ilayka, Allahumma Hadhihi ‘Aqeeqatu Fulaan Aya Sunnah na so tarotop a kawanan a Ski o ayam a siyombali a aqeeqah o wata na mibgay a mailaw pn ko panday a miphanday ko ina o wata, na aya taralbi na karaksan sa pirak a para mipamasa sa mga Panakot (palapa) iyan. Aya dalil na: ﻗﺎﻝ ﺍﻟﻨﺒﻲ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻟﻔﺎﻃﻤﺔ " :ﻭ ﺃﻋﻄﻲ ﺍﻟﻘﺎﺑﻠﺔ ﺭﺟﻞ ﺍﻟﻌﻘﻴﻘﺔ". ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺤﺎﻛﻢ ﻭ ﺻﺤﺤﻪ. Pitharo o Nabi (S) ko Fatimah: “bgan ka ko panday so (tarotop a) ski o ayam a inipagaqeeqa.” Piyanothol o Imam Al-hakim. Aya pn a Sunnah ko okit a kaphangarada ko ayam a miyasombali a para aqeeqah na sii bo phamkanga ko sompasompatan o mga tulan iyan na dadn a proptn ko mga tulan iyan ka arati oto sa mapiya a kibobolos o kambobolawasan o wata ago so kap’phagintao niyan. ﻓﻘﺎﻝ ﻋﻄﺎﺀ ﻭﻋﺎﺋﺸﺔ ﺭﺿﻲ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻬﻤﺎ " :ﺗﻘﻄﻊ ﺟﺪﻭﻻ ﻭﻻ ﻳﻜﺴﺮ ﻟﻬﺎ ﻋﻈﻢ." ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺤﺎﻛﻢ ﻭ ﺍﻟﺒﻴﻬﻘﻲ Pitharo o Atta ago so Aisha (Radhiallahu anhuma): “(So ayam a Aqeeqah) na sii bo phamkanga ko sompasompatan o mga tulan iyan na daa proptn ko tulan iyan.” Piyanothol o Imam Al-Hakim ago so Al-bayhaqi. TONAI MAKALLBI A KIPSADQAAN KO AQEEQAH, MALOLOTO O MAILAW? Aya Sunnah a malai balas a kipsadqa-an ko ayam a para Aqeeqah na maloloto dn, ago mas malai balas a kiphamganon ko mga tao adisa basiran imbitara a para ko aqeeqah, na ogaid na mapapakay so katimoa ko mga tao sii ko kalilimod a para ko Occasion a Aqeeqah a raks a adn mambo a ulama sii ko kalilimod a miphangoyat iyan ko mga tao so kalbihan o Aqeeqah ago miphang’ndao niyan kiran so mga Mas-alah ko Aqeeqah, a raks a pndowaa siran sa kandowaa a Jama sii ko kapasad o kalilimod, na tanto anan ko miyakapiyapiya. ﻗﺎﻝ ﺍﻹﻣﺎﻡ ﺍﻟﺒﻐﻮﻱ ﺍﻟﺸﺎﻓﻌﻲ :] ﻭﻳﺴﺘﺤﺐ ﺃﻻ ﻳﺘﺼﺪﻕ ﺑﻠﺤﻤﻬﺎ ﻧﻴﺌﺎ ﺑﻞ ﻳﻄﺒﺨﻪ ﻭﻳﺒﻌﺚ ﺇﻟﻰ ﺍﻟﻤﺴﺎﻛﻴﻦ ﺑﺎﻟﺼﺤﺎﻑ ﻭﻟﻮ ﺩﻋﺎ ﺇﻟﻴﻪ ﻗﻮﻣﺎ ﺟﺎﺯ [. Pitharo o Imam Al-Bagawi Al-Shafi’i: “Aya sunnah na di niyan psadqa-an so sapo o aqeeqah a mailaw, aya kipzidqa-an iyanon na maloloto na iphammgay niyan ko mga Miskin. na opama ka ba niyan badn imbitara so mga tao (ko mappnto a darpa) a para ko Aqeeqah na aya kokoman iyan na Mapapakay.” Sunnah ko tao ago so mga pamiliya niyan ago mga tonganay niyan a kakan iran ko ayam a Aqeeqah niyan, na so kalamba ko aqeeqah na pammgan iran ago sasadqa-an iran ago pagana- an iran ko mga Muslim a mga Foqara ago mga Miskin. SO KAOPAWI KO ULO O WATA A SIYOMBALIAN SA AYAM A AQEEQAH NIYAN Anda dn i kasombali o ayam a aqeeqah o wata na mlagid o aya wata na mama antaa ka babay na aya sogo-an o Nabi na pagopawan so ulo niyan, knaba aya inisogo iyan na asar ka ka- alotan!. Na ino pn inisogo o Nabi a kaopawi ko ulo o wata ka karina sa adn a gona niyan, ka didn somogo so Nabi sa galbk a ba daa gona niyan. aya gona ko kaphagopawi ko ulo o wata na map'phakakapal iyan so Kubal o Ulo o wata, go map'phakarabong iyan so Bok iyan, go map’phakabagr iyan so pamamakin’gan iyan ago so pangilailayan iyan. Na mapasad kaopawan so wata na Sunnah a kaibongan so ulo niyan sa apiya antonaa dn a mamot (perfume). ﻋﻦ ﻋﺎﺋﺸﺔ ﺭﺿﻲ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻬﺎ ﻗﺎﻟﺖ" :ﻛﺎﻧﻮﺍ ﻓﻲ ﺍﻟﺠﺎﻫﻠﻴﺔ ﻳﺠﻌﻠﻮﻥ ﻗﻄﻨﺔ ﻓﻲ ﺩﻡ ﺍﻟﻌﻘﻴﻘﺔ ﻟﻴﺠﻌﻠﻮﻫﺎ ﻋﻠﻰ ﺭﺃﺱ ﺍﻟﻤﻮﻟﻮﺩ ، ﻓﺄﻣﺮﻫﻢ ﺍﻟﻨﺒﻲ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺃﻥ ﻳﺠﻌﻠﻮﺍ ﻣﻜﺎﻥ ﺍﻟﺪﻡ ﺧﻠﻮﻗﺎ". ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺒﻴﻬﻘﻲ ﺑﺈﺳﻨﺎﺩ ﺻﺤﻴﺢ Miyakathitayan ko Aisha (Radhiallahu anha), pitharo iyan: “Aya olaola o mga arab sii ko masa a Jahiliyyah a dapn makauma so islam na pkowa siran ko rugo o ayam a para sa aqeeqah na ipsalampot iran ko ulo o wata a inimbawata, na inisogo kiran o Nabi a aya misambi iran ko rogo a ipsalampot iran ko ulo o wata na Mamot.” Piyanothol o Bayhaqi. Kataya so mga dalil ko kaphagopawi ko wata a siyombali-an sa ayam a aqeeqah niyan: ﻋﻦ ﻋﺎﺋﺸﺔ ﺭﺿﻲ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻬﺎ ﻗﺎﻟﺖ" : ﻋﻖ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻋﻦ ﺍﻟﺤﺴﻦ ﻭﺍﻟﺤﺴﻴﻦ ﻳﻮﻡ ﺍﻟﺴﺎﺑﻊ ﻭﺳﻤﺎﻫﻤﺎ ﻭﺃﻣﺮ ﺃﻥ ﻳﻤﺎﻁ ﻋﻦ ﺭﺅﻭﺳﻬﻤﺎ ﺍﻷﺫﻯ ". ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺒﻴﻬﻘﻲ ﺑﺈﺳﻨﺎﺩ ﺣﺴﻦ. ﻋﻦ ﺍﻟﺤﺴﻦ ﺍﻟﺒﺼﺮﻱ ﺃﻧﻪ ﻗﺎﻝ ) ﺇﻣﺎﻃﺔ ﺍﻷﺫﻯ ﺣﻠﻖ ﺍﻟﺮﺃﺱ (. ﺍﻫـ ﻋﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺳﻴﺮﻳﻦ )ﺕ 110 ﻫـ( ﻗﺎﻝ " :ﺇﻥ ﻟﻢ ﻳﻜﻦ ﺍﻷﺫﻯ ﺣﻠﻖ ﺍﻟﺮﺃﺱ ﻓﻼ ﺃﺩﺭﻱ ﻣﺎ ﻫﻮ ."! ﺍﻫـ ﻗﺎﻝ ﺍﻹﻣﺎﻡ ﺍﻟﺨﻄﺎﺑﻲ )ﺕ 388 ﻫـ( " :ﻣﻌﻨﻰ ﺇﻣﺎﻃﺔ ﺍﻷﺫﻯ ﺣﻠﻖ ﺍﻟﺮﺃﺱ ﻭﺇﺯﺍﻟﺔ ﻣﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻦ ﺍﻟﺸﻌﺮ". ﺍﻫـ Miyakathitayan ko Aisha (Radhiallahu anha), pitharo iyan: “piyagaqiqa-an o Rasoolullah (s) so Hasan ago so Husain sii ko ikapito gawii a kinimbawata-an ko omani isa kiran a dowa, go bithowan iyan siran sa mga ngaran, go inisogo o Nabi a kaopawi ko mga ulo iran.” Piyanothol o Imam Al-bayhaqi. ﻋﻦ ﺳﻤﺮﺓ ﺑﻦ ﺟﻨﺪﺏ - ﺭﺿﻲ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻬﻤﺎ - ﺃﻥ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ - ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ - ﻗﺎﻝ " : ﺍﻟﻐﻼﻡ ﻣﺮﺗﻬﻦ ﺑﻌﻘﻴﻘﺘﻪ ﺗﺬﺑﺢ ﻋﻨﻪ ﻳﻮﻡ ﺳﺎﺑﻌﻪ ﻭﻳﺤﻠﻖ ﺭﺃﺳﻪ ﻭﻳﺴﻤﻰ ﻳﻮﻡ ﺍﻟﺴﺎﺑﻊ ". ﺭﻭﺍﻩ ﺃﺑﻮ ﺩﺍﻭﺩ ﻭ ﺍﻟﺘﺮﻣﺬﻱ ﻭﻗﺎﻝ : ﺣﺪﻳﺚ ﺣﺴﻦ ﺻﺤﻴﺢ. ﻗﺎﻝ ﺍﻟﺈﻣﺎﻡ ﺃﺣﻤﺪ " :ﻣﻌﻨﺎﻩ ﺃﻧﻪ ﻣﺤﺒﻮﺱ ﻋﻦ ﺍﻟﺸﻔﺎﻋﺔ ﻓﻲ ﺃﺑﻮﻳﻪ". ﺍﻫـ Miyakathitayan ko Samurah Bin Jundab (Radhiallahu anhuma) a mata-ana so Rasoolullah (S) na pitharo iyan: “So kakhasapa- ata o wata ko mbala a Loks iyan na sii misasangkot ko kasombalia ko Aqeeqah niyan sii ko ikapito gawii ko kinimbawata-anon, ago pagopawan so ulo niyan, go btowan sa ngaran sii ko ikapito gawii ko kinimbawata-anon.” Piyanothol o Abudawood ago so Tirmidhie. ﻋﻦ ﺃﻧﺲ ﻗﺎﻝ، ﻗﺎﻝ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ –ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ" : -ﻋﻘﻮﺍ ﻋﻦ ﺍﻟﻤﻮﻟﻮﺩ ﻳﻮﻡ ﺳﺎﺑﻌﻪ، ﻭﺳﻤﻮﻩ ﻳﻮﻡ ﺳﺎﺑﻌﻪ، ﻭﺍﺣﻠﻘﻮﺍ ﺭﺃﺳﻪ ﻳﻮﻡ ﺳﺎﺑﻌﻪ". ﺭﻭﺍﻩ ﺃﺑﻮ ﺍﻟﺸﻴﺦ ﺑﻦ ﺣﻴﺎﻥ Miyakathitayan ko Anas (Radhiallahu anhu) pitharo iyan: pitharo o Nabi (S): “pagaqiqai niyo so wata sii ko ikapito gawii a kinimbawata-anon, go btowi niyo sa ngaran ko ikapito gawii, go opawi niyo so ulo niyan ko ikapito gawii.” ﻋﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺃﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ , ﻗﺎﻝ " : ﻋﻖ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻋﻦ ﺍﻟﺤﺴﻦ ﺑﺸﺎﺓ , ﻭﻗﺎﻝ : ﻳﺎ ﻓﺎﻃﻤﺔ , ﺍﺣﻠﻘﻲ ﺭﺃﺳﻪ , ﻭﺗﺼﺪﻗﻲ ﺑﺰﻧﺔ ﺷﻌﺮﻩ ﻓﻀﺔ , ﻗﺎﻝ : ﻓﻮﺯﻧﺘﻪ , ﻓﻜﺎﻥ ﻭﺯﻧﻪ ﺩﺭﻫﻤﺎ ﺃﻭ ﺑﻌﺾ ﺩﺭﻫﻢ. " ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺘﺮﻣﺬﻱ ﻭﻗﺎﻝ : ﻫﺬﺍ ﺣﺪﻳﺚ ﺣﺴﻦ ﻏﺮﻳﺐ. Miyakathitayan ko Ali Bin Abi Talib, pitharo iyan: “Piyagaqiqa-an o Rasoolullah (S) so Hasan sa kambing, na (oriyan iyan na aya) Pitharo o Rasool (ko Fatimah): “Hay Fatimah na upawi nga so ulo niyan, go bgay ka sa Sadqa a pirak a Arga o (gramo a) kapnd o Bok iyan.” Piyanothol o Imam Tirmidhie. ﻋﻦ ﺃﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﺭﺿﻲ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ" :ﺃﻥ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺃﻣﺮ ﺑﺤﻠﻖ ﺭﺃﺱ ﺍﻟﺤﺴﻦ ﻭﺍﻟﺤﺴﻴﻦ ﻳﻮﻡ ﺳﺎﺑﻌﻬﻤﺎ". ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺒﻴﻬﻘﻲ ﻭﺍﻟﻬﻴﺜﻢ. Pitharo o Anas Bin Malik (Radhiallahu anhu): “Mata-ana so Rasoolullah (S) na inisogo iyan a kaupawi ko ulo o Hasan ago so Husain sii ko ikapito gawii a kinimbabawata-an kiran a dowa.” Piyanothol o Imam Al-Bayhaqi. ﻋﻦ ﺍﺑﻦ ﺟﺮﻳﺞ ﻗﺎﻝ ﺳﻤﻌﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻳﻘﻮﻝ : ﻛﺎﻧﺖ ﻓﺎﻃﻤﺔ ﺍﺑﻨﺔ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻻ ﻳﻮﻟﺪ ﻟﻬﺎ ﻭﻟﺪ ﺇﻻ ﺃﻣﺮﺕ ﺑﻪ ﻓﺤﻠﻖ ﺛﻢ ﺗﺼﺪﻗﺖ ﺑﻮﺯﻥ ﺷﻌﺮﻩ ﻭﺭﻗﺎ ﻗﺎﻟﺖ ﻭﻛﺎﻥ ﺃﺑﻲ ﻳﻔﻌﻞ ﺫﻟﻚ". ﺃﺧﺮﺟﻪ ﻋﺒﺪ ﺍﻟﺮﺯﺍﻕ ﻓﻲ ﺍﻟﻤﺼﻨﻒ )3/334( Pitharo o Ibn Juraij: “Miyan’g akn so Muhammad Bin Ali a dii niyan githaro-on: “Aya ulaola o Fatimah a wata o Rasoolullah (S) na omani mimbawata iyan na isugo iyan a kaupawi ron, na kaupawan na oriyan iyan na mgay sa Sadqa a pirak a Arga o (gramo a) kapnd o Bok o wata. Na aya gii tharo-on o Fatimah: “aya ulaola i Ama akn na giyanan dn i psowa-an iyan.” ﻋﻦ ﺃﺑﻲ ﺟﻌﻔﺮ ﻗﺎﻝ " :ﻛﺎﻧﺖ ﻓﺎﻃﻤﺔ ﺇﺫﺍ ﻭﻟﺪﺕ ﺣﻠﻘﺖ ﺷﻌﺮﻩ ﺛﻢ ﺗﺼﺪﻗﺖ ﺑﻮﺯﻧﻪ ﻭﺭﻗﺎ." ﺃﺧﺮﺟﻪ ﻋﺒﺪ ﺍﻟﺮﺯﺍﻕ ﻓﻲ ﺍﻟﻤﺼﻨﻒ. Pitharo o Abu-Ja’far: “Aya ulaola o Fatimah na omani mimbawata iyan ko mga wata iyan na upawan iyan, ago mgay sa Sadqa a pirak a Arga o (gramo a) kapnd o Bok o wata.” ﻋﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻦ ﺃﺑﻴﻪ ﺃﻥ ﻓﺎﻃﻤﺔ ﻛﺎﻧﺖ ﺗﻌﻖ ﻋﻦ ﻛﻞ ﻭﻟﺪ ﻟﻬﺎ ﺷﺎﺓ ﻭﺗﺤﻠﻖ ﺭﺃﺳﻪ ﻳﻮﻡ ﺍﻟﺴﺎﺑﻊ ﻭﺗﺼﺪﻕ ﺑﻮﺯﻧﻪ ﻓﻀﺔ ( ﺃﺧﺮﺟﻪ ﺑﻦ ﺃﺑﻲ ﺍﻟﺪﻧﻴﺎ ﻓﻲ ﻛﺘﺎﺏ ﺍﻟﻌﻴﺎﻝ )189( Miyakathitayan ko Ja’far Bin Muhammad a pitharo o Ama iyan: “Mata-ana so Fatimah na p’phagaqiqa-an iyan so mga wata iyan, go phagopawan iyan so wata iyan sii ko ikapito gawii ko kinimbawata-an iyanon, go pmbgay sa Sadqa a pirak a Arga o (gramo a) kapnd o Bok o wata.” ﺭﻭﻯ ﺍﻹﻣﺎﻡ ﺍﻟﺸﺎﻓﻌﻲ" :ﺃﻥ ﺍﻟﻨﺒﻲ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺃﻣﺮ ﻓﺎﻃﻤﺔ ﻟﻤﺎ ﻭﻟﺪﺕ ﺍﻟﺤﺴﻦ ﻭ ﺍﻟﺤﺴﻴﻦ ﺃﻥ ﺗﺤﻠﻖ ﺷﻌﻮﺭﻫﻤﺎ ﻭ ﺃﻥ ﺗﺘﺼﺪﻕ ﺑﺰﻧﺘﻪ ﻓﻀﺔ ، ﻓﻔﻌﻠﺖ ﺫﻟﻚ ﻭ ﻓﻌﻠﺘﻪ ﻓﻲ ﺳﺎﺋﺮ ﺃﻭﻻﺩﻫﺎ ﻣﻦ ﺍﻹﻧﺎﺙ." ﺍﻫـ Pitharo o Imam Shafi’i: “mata-ana so Nabi (S) na inisogo iyan ko Fatimah a kaopawi niyan ko Hasan ago so Husain sii ko oriyan a kinimbabawata-an kiran a dowa, go inisogo iyan a kibgan iyan a Sadqa ko arga o gramo o mga bok iran. na pinggolaola oto o Fatimah a raks a ininggolalan iyan ko mga wata iyan a mga babay.” ﻗﺎﻝ ﺍﻟﺸﻴﺦ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺍﻟﺸﺒﻠﻨﺠﻲ ﺍﻟﺸﺎﻓﻌﻲ " :ﻭﻋﻖ )ﺍﻟﺮﺳﻮﻝ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ( ﻋﻨﻪ –ﺃﻱ ﺍﺑﻨﻪ ﺇﺑﺮﺍﻫﻴﻢ- ﻳﻮﻡ ﺳﺎﺑﻌﻪ ﺑﻜﺒﺸﻴﻦ ﻭ ﺳﻤﺎﻩ ، ﻭ ﺣﻠﻖ ﺭﺃﺳﻪ ﻭ ﺗﺼﺪﻕ ﺑﺰﻧﺔ ﺷﻌﺮﻩ ﻓﻀﺔ". ﺍﻧﻈﺮ ﻛﺘﺎﺏ )ﻧﻮﺭ ﺍﻷﺑﺼﺎﺭ( ﺹ.65 Pitharo o Shiekh Mu’min Bin Hasan Al-Shablanjie Al-Shafi’i: “Piyagaqiqa-an o Rasoolullah (s) so wata iyan a Ibrahem sa dowa timan a Bilibili, na oriyan iyan na bithowan iyan sa ngaran, go inupawan iyan a ulo o Ibrahem, go mizadka sa pirak a usinta a Arga o kapnd o Bok o Ibrahem.” ﻗﺎﻝ ﺍﻹﻣﺎﻡ ﺍﻟﺒﻐﻮﻱ ﺍﻟﺸﺎﻓﻌﻲ :] ﻭﻳﺴﺘﺤﺐ ﺃﻥ ﻳﺤﻠﻖ ﺭﺃﺱ ﺍﻟﺼﺒﻲ ﺑﻌﺪ ﺫﺑﺢ ﺍﻟﻌﻘﻴﻘﺔ [ . Pitharo o Imam Al-Baqawi Al-Shafi’i: “Sunnah a kaopawi ko ulo o wata sii ko oriyan o kasombali o ayam a aqeeqah niyan.” Misabap san na miyakarayag rktano a knaba aya sogo-an o Nabi na ba asar ka kalbatan odi na kagontingan so bok o wata! ka aya Sogo-an iyan na pagopawan (kiskisan) so ulo o wata sa dadn a baon plamba-an a Bok!. Ditano anan kitimbang ko tao a minaihaji ago so tao a miyagomra ka sabap sa so Nabi na piyakapamimili iyanon so tao ko Kapagopaw odi na Kapagalot, na ogaid na so wata a piyagaqiqa-an na aya bo a inisogo o Nabi a ikidiya ko ulo niyan na Pagopawan, knaba asar ka kalbatan sa maito a bok!. Giyoto i Sabap a so wata a asar ka kiyalbatan sa maito so Bok iyan sii ko gawii a kiyapagaqiqa iron na kiyokom anan o mga Ulama sa Makrooh! ka sabap ko kiyapakasold iyan ko kokoman a “Qaz’on” a giyanan so Alot a inisapar o Nabi. ﻗﺎﻝ ﺍﻟﺸﻴﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺍﻟﺰﺣﻴﻠﻲ ﻓﻲ ﻛﺘﺎﺑﻪ : ﺍﻟﻤﻌﺘﻤﺪ ﻓﻲ ﺍﻟﻔﻘﻪ ﺍﻟﺸﺎﻓﻌﻲ: "ﻭﻳﻜﺮﻩ ﺃﻥ ﻳﺘﺮﻙ ﻋﻠﻰ ﺑﻌﺾ ﺭﺃﺳﻪ –ﺃﻱ ﺍﻟﻤﻮﻟﻮﺩ- ﺍﻟﺸﻌﺮ ، ﻟﻤﺎ ﺭﻭﻯ ﺍﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺭﺿﻲ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻬﻤﺎ ﻗﺎﻝ " :ﻧﻬﻰ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻋﻦ ﺍﻟﻘﺰﻉ ﻓﻲ ﺍﻟﺮﺃﺱ." ﺍﻫـ Pitharo i Shiekh Muhammad Al-Zuhayli: “Makrooh iba adn a Lamba-an a Bok ko ulo o wata (a piyagaqeeqa-an). aya dalil na so katharo o Ibn Umar (Radhiallahu anhuma): “inisapar o Nabi (S) so ka-aloti sa alot a “Qaza’on” ko Ulo”. Misabap san na Sadn sa tao a aya panarima iyan na mas makallbi so kaplbati sa maito ko bok o wata a piyagaqiqa-an adiso kaopawiron na sabnar a miyaolog sa Bid’ah! Aya sabap na so wata a piyagaqiqa-an na piyasad dn o Nabi so ukit a ikidiyaon a giyanan so kapagopawi ko ulo o wata. ago dadn a Dalil ko Qur-an ago Hadith ago katharo o pat a Imam iba aya ikidiya ko wata a piyagaqiqa-an na ba asar ka kagontingan sa maito so Bok iyan!. Ka aya mata-an a kiyaompongan ko mga ulama na pagopawan so wata a piyagaqiqa-an. ﻗﺎﻝ ﺍﻟﺪﻛﺘﻮﺭ ﺣﺴﺎﻡ ﺍﻟﺪﻳﻦ ﺑﻦ ﻣﻮﺳﻰ ﻋﻔﺎﻧﻪ " :ﻭﻗﺪ ﺍﺗﻔﻖ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﻌﻠﻢ ﻋﻠﻰ ﺃﻥ ﺫﻟﻚ –ﺃﻱ ﺣﻠﻖ ﺭﺃﺱ ﺍﻟﻤﻮﻟﻮﺩ- ﻣﻦ ﺍﻟﺴﻨﻦ ". ﺍﻫـ Pitharo i Dr husam Bin Moosa: “Sabnar a aya kiyaompongan ko mga ulama na so kaopawi ko Ulo o Wata na pd ko mga Sunnah (o Nabi).” So mga Hambali na tiyabiya iranon so babay a wata ka aya tindg iranon na dadn a plbatn ko bok iyan. Misabap san na miyakarayag anggolalan sa mga dalil anan a aya Sunnah a pandoan o Nabi na pagopawan so ulo o wata a piyagaqiqa-an, na sabap san na sa tao a diniyan kabaya iba kaopawi so ulo o wata iyan a piyagaqiqa-an na di niyan san dn phamakigontingi ka dabo a dalil iba aya ikidiya ko wata a piyagaqiqa-an na ba asar ka kagontingan na amay amay na babadn maulog sa Bid’ah! ka so Simba a piyasad o Nabi so ukit a ikidiyaon na amay ka pamagalin’n o tao so kini-okit non o Nabi na sabnar a miyaulog sa Bid’ah!. Wallahu a’lam. So Tao na amaika da kapagaqiqai o mga Loks iyan sii ko kaito iyan na Sunnah a Pagaqia-an iyan a Ginawa niyan sa apiya pn miyakala ska niyan dn. Na opamaka dadn kaopawi a ulo niyan sa inipoon ko kinimbawata anon na taman dn ko Kiyapakala iyan na Sunnah pn a kapaki-upawi niyan sa ulo niyan sii ko kasombali o Aqeeqah niyan. Na mlagid san sa kokoman so mama ago so babay. ﻗﺎﻝ ﺍﻹﻣﺎﻡ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ﺍﻟﻬﻴﺘﻤﻲ ﺍﻟﺸﺎﻓﻌﻲ ﺭﺣﻤﻪ ﺍﻟﻠﻪ ﻓﻲ ﺗﺤﻔﺔ ﺍﻟﻤﺤﺘﺎﺝ: ﻣﻦ ﻟﻢ ﻳﻔﻌﻞ ﺑﺸﻌﺮﻩ ﻣﺎ ﺫﻛﺮﻩ ﻳﻨﺒﻐﻲ ﻟﻪ ﻛﻤﺎ ﻗﺎﻟﻪ ﺍﻟﺰﺭﻛﺸﻲ ﺃﻥ ﻳﻔﻌﻠﻪ ﻫﻮ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﻠﻮﻏﻪ ﺇﻥ ﻛﺎﻥ ﺷﻌﺮ ﺍﻟﻮﻟﺎﺩﺓ ﺑﺎﻗﻴﺎ ﻭﺇﻟﺎ ﺗﺼﺪﻕ ﺑﺰﻧﺘﻪ ﻳﻮﻡ ﺍﻟﺤﻠﻖ ﻓﺈﻥ ﻟﻢ ﻳﻌﻠﻢ ﺍﺣﺘﺎﻁ ﻭﺃﺧﺮﺝ ﺍﻟﺄﻛﺜﺮ. ﺍﻫـ. Pitharo o Imam Ibn Hajar Al-Haytamie Al-Shafi’i: “Sa tao a Ada kaupawi a ulo niyan (sii ko kiyapagaqiqa iron) na Taralbi pn a tigo Imam Al- Rarkashie a kapaki-upawi niyan sa ulo niyan sii ko kiyabaligi ron sa opama mambo uto ka so bok iyan ko kinimbawata-anon na Da niyanon dn maupaw, na kaupawan so ulo niyan na Zadka ska niyan sa Pirak a Arga o gramo a kapnd o bok iyan, na opamaka diniyan katawan so kapnd a gramo o Bok iyan na karangn iyan i gramo niyan na Zadka sa malo niyan pakalaa.” Kataya so Fatwa a General Authority of Islamic Affairs & Endowments sa United Arab Emirates ko mipantag ko kaplanggaya (kaptha- akira) ko kaphagopawi ko ulo o wata: ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻟﻔﺘﻮﻯ: ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺣﻠﻖ ﺭﺃﺱ ﺍﻟﻤﻮﻟﻮﺩ ﺭﻗﻢ ﺍﻟﻔﺘﻮﻯ 10494 ﻣﻦ ﺍﻟﻬﻴﺌﺔ ﺍﻟﻌﺎﻣﺔ ﻟﻠﺸﺆﻭﻥ ﺍﻹﺳﻼﻣﻴﺔ ﻭﺍﻷﻭﻗﺎﻑ ﻣﻦ ﺍﻹﻣﺎﺭﺍﺕ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﻤﺘﺤﺪﺓ. ﻣﺎ ﺣﻜﻢ ﺣﻠﻖ ﺷﻌﺮ ﺭﺃﺱ ﺍﻟﻤﻮﻟﻮﺩ؟ ﻣﻊ ﺍﻟﻌﻠﻢ ﺃﻥ ﻟﻲ ﻣﻮﻟﻮﺩﺓ ﺃﻧﺜﻰ ﻓﻲ ﺍﻟﺸﻬﺮ ﺍﻟﺴﺎﺑﻊ ﻣﻦ ﻋﻤﺮﻫﺎ، ﻭﺃﻧﺎ ﻣﻦ .ﺷﺎﻓﻌﻲ ﺍﻟﻤﺬﻫﺐ؟ ﺟﺰﺍﻛﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﺧﻴﺮﺍ. ﺧﻼﺻﺔ ﺍﻟﻔﺘﻮﻯ: ﻳﺴﺘﺤﺐ ﺣﻠﻖ ﺭﺃﺱ ﺍﻟﻤﻮﻟﻮﺩ ﻳﻮﻡ ﺳﺎﺑﻌﻪ، ﻭﺍﻟﺘﺼﺪﻕ ﺑﻮﺯﻥ ﺷﻌﺮﻩ ﻓﻀﺔ ﺃﻭ ﺫﻫﺒﺎ، ﻋﻠﻰ ﺍﻟﻔﻘﺮﺍﺀ ﻭﺍﻟﻤﺴﺘﺤﻘﻴﻦ، ﻓﺈﻥ ﺃﺧﺮ ﺍﻟﻮﺍﻟﺪ ﺣﻠﻖ ﺭﺃﺱ ﺍﻟﻤﻮﻟﻮﺩ ﻋﻦ ﻳﻮﻡ ﺍﻟﺴﺎﺑﻊ ﻓﻴﻨﺒﻐﻲ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﻌﺪ ﺫﻟﻚ ﻭﻟﻮ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺒﻠﻮﻍ، ﻭﺍﻟﻠﻪ ﺃﻋﻠﻢ. Title o Fatwa: So Kalanggaya (kata-akira) ko kapagopawi ko ulo o wata a inimbawata. Tonai kokoman o Kaupawi ko ulo o wata a inimbawata? Ka sakn na adn a wata akn a bagowa raga a Pito ragon dn i idad na bgan iyo rakn so kokomanon o Madhab akn a Shafi’I, balasang kano o Allah sa Mapiya. Fatwa No: 10494: "Sunnah a kokoman o Kaupawi ko ulo o wata sii ko ikapito gawii ko kinimbawata-anon, ago Sunnah so kapakasadka sa Usinta (Pirak) odi na Bolawan a Arga o gramo a Kapnd o bok o wata a sii uto imbgay ko mga Pobri ago so kipaka-khakailangan. Na opamaka Langgayin o Ama ka da niyan opawi so wata iyan sii ko ikapito gawii ko kinimbawata-anon na Taralbi pn a Kaupawi niyan ko wata iyan sa apiya dn kiyabaligan so wata iyan". Giyanan i Fatwa a General Authority of Islamic Affairs & Endowments ko mipantag sa giyanan a Mas-alah. Kataya so website o Fatwa: http://www.awqaf.ae/Fatwa.aspx? SectionID=9&RefID=10494 TONAI IKIDIYA KO BOK A MIYAOPAW KO ULO O WATA A PIYAGAQEEQA-AN? Aya ikidiya ko bok a miyaopaw ko ulo o wata a piyagaqeeqa-an na timbang’n ko timbangan sa Silver odi na so Timbangan sa Bolawan, na sadn sa gom’mao a gramo niyan na pagilayin so arga o gramo o bolawan sii sa giyoto a kapapantagan a masa na aya niyan mambo mipsadqa. aya ibarat iyan na opama ko aya arga o isa ka gramo a Bolawan na sanggibo a Pesos na aya gramo o bok o wata na makalook sa gramo na aya mipsadqa niyan na lima gatos a pesos. SO KAPAGBANGI KO TANGILA O WATA AGO SO KAKAMATI RON Anda dn i kablag o wata ko tiyan o ina iyan na mlagid o mama a wata anta aka babay na Sunnah so kapagbangi ko kawanan a Tangila niyan, na khamatan so diwang a tangila niyan. aya Hikmah san na para aya pagampaganay a matalantang ko tangila o Wata na so tawheed a giyanan so kaisaisa o Allah a dadn a sakotowa iyan, ago aya pd a Hikmaon na so wata na anda dn i kapakabayan iyan ko doniya na psisokn o Shaitan na p’phagbangan ago pkhamatan so tangila niyan ka so bang ago so kamat na ipkhalk o Shaitan. Note: So Mama antaa ka so Babay na apiya antaa kiran a dowa na khapakay a aya magbang ago komamat ko tangila o wata. ago so apiya knaba tonganay o wata na asar ka Muslim a matao magbang na khapakay a ska niyan i magbang ago komamat ko tangila o wata a inimbawata. ﻋﻦ ﺃﺑﻲ ﺭﺍﻓﻊ ﺭﺿﻲ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ : ﺃﻥ ﺍﻟﻨﺒﻲ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺃﺫﻥ ﻓﻲ ﺃﺫﻥ ﺍﻟﺤﺴﻦ ﺣﻴﻦ ﻭﻟﺪﺗﻪ ﻓﺎﻃﻤﺔ ﺭﺿﻲ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻬﺎ ﺑﺎﻟﺼﻼﺓ". ﺭﻭﺍﻩ ﺃﺑﻮ ﺩﺍﻭﺩ ﻭ ﺍﻟﺘﺮﻣﺬﻱ ﻭﻗﺎﻝ: ﺣﺪﻳﺚ ﺣﺴﻦ ﺻﺤﻴﺢ. Miyakathitayan ko Abu Rafi’ (Radhiyallahu anhu): Mata-ana so Nabi (S) na piyagbangan iyan so (kawanan a) tangila o Hasan sii ko kinimbawata- anon o Fatimah Radhiallahu anha.” ﻋﻦ ﺍﺑﻦ ﻋﺒﺎﺱ ﺭﺿﻲ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻬﻤﺎ ) ﺃﻥ ﺍﻟﻨﺒﻲ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺃﺫﻥ ﻓﻲ ﺃﺫﻥ ﺍﻟﺤﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻳﻮﻡ ﻭﻟﺪ ﻓﺄﺫﻥ ﻓﻲ ﺃﺫﻧﻪ ﺍﻟﻴﻤﻨﻰ ﻭﺃﻗﺎﻡ ﻓﻲ ﺃﺫﻧﻪ ﺍﻟﻴﺴﺮﻯ ( ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺒﻴﻬﻘﻲ Miyakathitayan ko Ibn Abbas (Radhiallahu anhua): Mata-ana so Nabi (S) piyagbangan iyan so tangila o Hasan a wata o Ali sii ko kinimbawata-anon. piyagbangan o Nabi ko kawanan a tangila niyan na kiyamatan iyan sa diwang a tangila.” Piyanothol o Imam Bayhaqi. ﻋﻦ ﺍﻟﺤﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺭﺿﻲ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻬﻤﺎ ﻗﺎﻝ : ﻗﺎﻝ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ:) ﻣﻦ ﻭﻟﺪ ﻟﻪ ﻣﻮﻟﻮﺩ ﻓﺄﺫﻥ ﻓﻲ ﺃﺫﻧﻪ ﺍﻟﻴﻤﻨﻰ ﻭﺃﻗﺎﻡ ﻓﻲ ﺃﺫﻧﻪ ﺍﻟﻴﺴﺮﻯ ﺭﻓﻌﺖ ﻋﻨﻪ ﺃﻡ ﺍﻟﺼﺒﻴﺎﻥ ( ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺒﻴﻬﻘﻲ ﻭﺭﻭﺍﻩ ﺍﺑﻦ ﺍﻟﺴﻨﻲ Miyakathitayan ko Hasan Bin Ali (Radhiallahu anhuma), pitharo iyan: Pitharo o Rasoolullah (S): “Sadn sa tao a mimbawata so wata iyan na pagbangan iyan ko kawanan a tangila niyan na kamatan iyan ko diwang a tangila niyan na di khabinasa-an a Jinn.” Mapasad kapagbangan ago kakamatan so tangila o wata na Sunnah a mabatiya-ko kawanan a tangila niyan odi na so Diwang a tangila niyan so Surah Al-Ikhlas sa makaisa. ﻭ ﻓﻲ ﻣﺴﻨﺪ ﺭﺯﻳﻦ : )ﺃﻥ ﺍﻟﻨﺒﻲ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻗﺮﺃ ﻓﻲ ﺃﺫﻥ ﻣﻮﻟﻮﺩ ﺳﻮﺭﺓ ﺍﻹﺧﻼﺹ(. ﺍﻫـ Miya-aloy ko Musnad a kitab o Ruzzeen: “Mata- ana So Nabi (S) na biyatiya iyan ko (kawanan a) tangila o wata a inimbawata so Surah Al-ikhlas.” Fatwa o Imam Shaikhol-Islam Ibn Hajar Al- Haytami ﺳﺌﻞ ﺍﻹﻣﺎﻡ ﺍﻟﻤﺤﺪﺙ ﺷﻴﺦ ﺍﻹﺳﻼﻡ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ﺍﻟﻬﻴﺘﻤﻲ ﺍﻟﺸﺎﻓﻌﻲ ﻋﻦ ﻗﺮﺍﺀﺓ ﺳﻮﺭﺓ ﺍﻹﺧﻼﺹ ﻓﻲ ﺃﺫﻥ ﺍﻟﻤﻮﻟﻮﺩ ﺍﻟﻴﺴﺮﻯ ﻟﻬﺎ ﺃﺻﻞ ﺃﻡ ﻻ؟ ﻓﺄﺟﺎﺏ ﻧﻔﻌﻨﺎ ﺍﻟﻠﻪ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﺑﻌﻠﻤﻪ ﺑﻘﻮﻟﻪ" :ﻧﻌﻢ ﻟﻬﺎ ﺃﺻﻞ ، ﺭﻭﺍﻩ ﺭﺯﻳﻦ ﻓﻲ ﻣﺴﻨﺪﻩ." ﺍﻫـ ﺭﺍﺟﻊ ﺍﻟﻔﺘﺎﻭﻯ ﺍﻟﻜﺒﺮﻯ ﻟﻺﻣﺎﻡ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ﺍﻟﻬﻴﺘﻤﻲ. Inipakaiza ko Imam Shaikhol-Islam Ibn Hajar Al- Haytami so kabatiyaa ko Soorah Al-Ikhlas sii ko diwang a Tangila o wata a inimbawata, ino ba adn a asal (dalil) iyan antaa ka da? aya inismbag iyan na: “oway adn a asal (dalil) iyan sa hadith a miyapanothol o Ruzzeen sii ko kitab iyan a Musnad”. Mapasad matiya ko tangila o wata so Surah Al- Ikhlas na mbatiya-anon pn a giyai a Ayat: ﻭﺇﻧﻲ ﺃﻋﻴﺬﻫﺎ ﺑﻚ ﻭ ﺫﺭﻳﺘﻬﺎ ﻣﻦ ﺍﻟﺸﻴﻄﺎﻥ ﺍﻟﺮﺟﻴﻢ Wa innie u’eedhuhaa Bika wa Dhurriyyatahaa minash Shaitaanir Rajeem Ayat anan a ika-36 sii sa Surah Aali Imran. giyanan i Biyatiya o Maryam ko Eisa sii ko kinimbawata-an iyanon. Mapasad anan matiya ko tangila o wata na Sunnah a kinggolalanon o “Tahneek”. Aya pmbtowan sa “Tahneek” na so kargargasa (kaspaa) o tao ko Kurma sii ko ngari iyan na mapasad na isongit iyan ko ngari o wata na iphangandog iyan ko plak o wata ka para adn a makasoldon sa tiyan iyan. na oda a Kurma na khapakay so Gula tnb (honey) na aya dn diritso a ipangandog ko plak o wata. sa aya taralbi a makasangan ko “Tahneek” na mama a malai paratiyaya ago simba ko Allah. na oda a kapapantagan a mama na khapakay so babay sa aya Sharat na babay a Salihah. ﻋﻦ ﺃﺑﻲ ﻣﻮﺳﻰ ﻗﺎﻝ : )ﻭﻟﺪ ﻟﻲ ﻏﻼﻡ ، ﻓﺄﺗﻴﺖ ﺑﻪ ﺇﻟﻰ ﺍﻟﻨﺒﻲ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻓﺴﻤﺎﻩ ﺇﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ﻓﺤﻨﻜﻪ ﺑﺘﻤﺮﺓ ﻭﺩﻋﺎ ﻟﻪ ﺑﺎﻟﺒﺮﻛﺔ( ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ﻭﻣﺴﻠﻢ Miyakathitayan ko Abu Moosa, pitharo iyan: “So kinimbawata-an ko wata akn na inowit akn ko Nabi (S) na iningaranan iyan sa Ibraheem, ago rigas iyan so Kurma ko ngari iyan na inisongit iyan ko ngari o wata, na oriyan iyan na inindowaa o Nabi sa pakambarakatn o Allah so kap’phagintaw iyan.” Piyanothol o Bukhari ago Muslim. Aya hikmah ko kipnggolalan ko “Tahneek” san ko wata na para ip’phang’ndao sa kapakasowa iyan koman, ago aya pd a Hikmah sa kapsongitaon a Kurma na arati sa katalantang o Eiman san ko puso iyan ka sabap ko aya inibaratan o Nabi ko kurma na datar o tao a Mu’min. na bolabao ron igira a aya miyakaspa ko wata sa kurma na so tao a malai ilmo ago paratiyaya ago simba ko Allah ka tanto ko malai barakah ka pkhasabapan oto sa kapkhakowa a mapiya o wata, ka so Abdullah Bin Al-Zubair ago so Abdullah Bin Abi Talha (Radhiallahu anhuma) na so kiyaspai kiran o Nabi sa kurma sii ko kinimbawata-an kiran a raks a miyatago so Ayog o Nabi san ko mga ngari iran na kiyasabapan oto sa kiniporo o mga pangkatan iran ka mimbabaloy siran a mga alai sowa ko agama ago mga pababatiya sa Qur-an. miya-aloy anan o Imam Ibn Hajar Al-Asqalani ago so Imam Al’Ayni Al-hanafi. Note: oda minggolalan ko wata so “Tahneek” sii ko oriyan o kiyapagbangi ago kiyakamati ko tangila niyan na khapakay a aya kinggolalan non ko wata na sii ko gawii a Aqeeqah niyan. SO KABTHOWI KO WATA SA NGARAN Sunnah so kabthowi ko wata sa mapiya a ngaran a datar o ngaran a “Abdullah” ago “Abdurrahman”. giyanan i makallbi a mga ngaran. na sakamauto mambo so mga ngaran o mga Nabi ago so mga ngaran a Malaikat. Haram so kapngarana ko “Abdu” a sii misosompat ko knaba ngaran o Allah. aya ibarat iyan na datar o ngaran a “Abdul Ka’bah” na Haram so kapngarana san ka knaba ngaran o Allah so Al-Ka’bah! inontabo ko ngaran a “Abdunnabi” ka Makrooh so kapngaranaon sii ko madhab tano a Shafi’i. So tao a mngangaran sa ngaran a Haram so kapngaranaon ka datar o “Abdul Ka’bah” na Wajib (paliyogat) a kapakasambi iyan sa mapiya a ngaran. SO KAISLAMA (KATORIA) KO WATA Sunnah a kaislama ko wata sii ko ikapito gawii ko kinimbawata-anon, na opama ka iphkawan o mga Loks iyan sii ko ikapito gawii na khapakay a Ta’alikn iran ko apiya antonaa dn a gawii, odi na sii ko kapakala o wata. na anda dn i kabaligi ko wata na sii rka niyan mawawajib a kapangilay niyan sa okit a kaislam a ginawa niyan, ka so Kathori na Wajib sii ko Madhab a Shafi’i. Note: So sambayang o tao a da pn maislm na Sah, na sakamauto mambo a Sah so kaphagonoti ron sa Sambayang. ﻭ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻰ ﺳﻴﺪﻧﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﻛﻤﺎ ﺫﻛﺮﻩ ﺍﻟﺬﺍﻛﺮﻭﻥ ﻭ ﻏﻔﻞ ﻋﻦ ﺫﻛﺮﻩ ﺍﻟﻐﺎﻓﻠﻮﻥ